Szanowni  Państwo,

Uprzejmie informujemy, że od 1.01.2024 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wpierającym która wprowadza zmiany m.in. w zasadach przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna oraz wprowadza nowy rodzaj świadczenia – świadczenie wspierające.

Nowe świadczenie pielęgnacyjne przysługiwać będzie opiekunom niepełnosprawnych dzieci do 18 roku życia.

Świadczenie wspierające przeznaczone jest dla osób niepełnosprawnych, które osiągnęły 18 rok życia i posiadają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia w odpowiedniej, określonej punktowo, wysokości

I. NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY OBOWIĄZUJĄCE

OD DNIA 01.01.2024 r.

1. Specjalny zasiłek opiekuńczy  

Z dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym tj. od 01.01.2024 r. zostaje uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oznacza to, że od dnia 01.01.2024 r. specjalny zasiłek opiekuńczy nie będzie już przyznawany. Jedynie, na podstawie przepisów przejściowych, zasiłek ten będzie  mógł być kontynuowany także po 31 grudnia 2023 r. w pewnych przypadkach na zasadzie zachowania praw nabytych. Te kwestie regulują  przepisy przejściowe Ustawy o świadczeniu wspierającym.

2. Świadczenie pielęgnacyjne

Będzie realizowane w dwóch trybach:

- na dotychczasowych zasadach – więcej w pkt II.2,6

- za nowych zasadach od 01.01.2024 r. po  wprowadzeniu ustawą zmian:

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024r. będzie przysługiwać:

1) matce albo ojcu,

2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,

3) opiekunowi faktycznemu dziecka,

4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,

– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby
w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji
i edukacji.

- Osoba niepełnosprawna musi legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami  konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji  oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie leczenia , rehabilitacji i edukacji.

- Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje wyłącznie do ukończenia 18 roku życia przez osobę niepełnosprawną.

- Opiekunowie osób niepełnosprawnych  będą mogli podjąć pracę lub nie będą musieli rezygnować z np. emerytury/renty.  

- W przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jedną osobą niepełnosprawną spełniającą warunki do przyznania nowego świadczenia pielęgnacyjnego wysokość nowego świadczenia pielęgnacyjnego podnosi się o 100% na drugą i każdą kolejna osobę nad którą sprawowana jest opieka.

Nowe świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

a) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;

b) osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;

c) osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

d) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

e) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

- Nowe świadczenie pielęgnacyjne będzie waloryzowane co roku.

- Opiekun który zdecyduje się przejść na nowe świadczenie pielęgnacyjne po 31.12.2023 r., nie będzie miał możliwości powrotu do pobierania świadczenia na starych zasadach. Aby przejść na nowe świadczenie pielęgnacyjne trzeba złożyć rezygnację z pobierania starego świadczenia pielęgnacyjnego
i złożyć wniosek o przyznanie nowego świadczenia pielęgnacyjnego.

II. Przepisy przejściowe dla osób pobierających świadczenia opiekuńcze:

1.  Wnioski o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy złożone do 31.12.2023 będą rozpatrywane na dotychczasowych zasadach.

2.  W odniesieniu do wszystkich świadczeń, do których prawo przyznane zostało do dnia 31.12.2023 r., obowiązują dotychczasowe zasady i są ważne do końca okresu, na które zostały przyznane.

Oznacza to, że w trakcie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego przyznanego na dotychczasowych zasadach nadal nie będzie można podjąć zatrudnienia, pobierać renty/emerytury itd.  Osoba chcąca skorzystać ze świadczeń na nowych zasadach (z możliwością zatrudnienia) będzie musiała złożyć oświadczenie o rezygnacji z dotychczas pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego oraz złożyć nowy wniosek po 1.01.2024 r.

3.  Nowe wnioski po 1.01.2024 r. będą mogły być złożone tylko na dzieci do 18 roku życia. 

4. W przypadku rezygnacji z pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego po  01.01.2024 r.,      nie będzie już możliwy powrót do tego świadczenia.

5. Osoby pobierające specjalny zasiłek opiekuńczy na dotychczasowych zasadach zachowują prawo do tego zasiłku również na kolejne okresy zasiłkowe, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

6. Osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne na dotychczasowych zasadach, mogą   kontynuować pobieranie tego świadczenia w przypadku otrzymania przez osobę niepełnosprawną kolejnego nowego orzeczenia. Warunkiem jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności  w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w terminie 3 miesięcy od dnia wydania nowego orzeczenia. 

7. Jeżeli opiekun osoby niepełnosprawnej pobiera świadczenie pielęgnacyjne lub SZO a osoba niepełnosprawna, nad którą sprawowana jest opieka wystąpi do ZUS o przyznanie  świadczenia wspierającego, należy zgłosić na piśmie ten fakt do GOPS. Wówczas zostanie zawieszona wypłata świadczenia pielęgnacyjnego lub SZO do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez ZUS. W przypadku, gdy osoba niepełnosprawna otrzyma odmowę świadczenia wspierającego lub jej wniosek o to świadczenie pozostanie bez rozpatrzenia, zawieszona wypłata zostanie wznowiona.

8. Nie można jednocześnie pobierać świadczenia wspierającego oraz świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna. Jednocześnie pobrane ww. świadczenia będą świadczeniami nienależnie pobranymi i będzie to skutkować koniecznością ich zwrotu wraz z odsetkami.

III. ŚWIADCZENIE WSPIERAJĄCE

Świadczenie wspierające realizowane i wypłacane będzie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jest to świadczenie przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18 rok życia i uzyskają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia- na poziomie od 70 pkt do 100 pkt. 

Wnioski o świadczenie wspierające będzie można składać po 01.01.2024 r. w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w formie elektronicznej. Warunkiem złożenia wniosku o przyznanie tego świadczenia jest wcześniejsze uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Decyzje te będą wydawały Wojewódzkie Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Dla Gminy Izabelin, to Wojewódzki Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Warszawie, ul. Andersa 30. Wysokość świadczenia będzie uzależniona od ustalenia poziomu potrzeby wsparcia określonego w skali od 70 do 100 punktów i wynosić będzie od 40% do 220% renty socjalnej.

Świadczenie wspierające będzie przysługiwało miesięcznie w wysokości:

W odniesieniu do opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy zaprzestaną pobierać świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna w związku z tym, że osoba  z niepełnosprawnością którą dotychczas się opiekowali przejdzie na świadczenie wspierające, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Warunkiem jest wspólne zamieszkiwanie  i prowadzenie gospodarstwa przez opiekuna z osobą z niepełnosprawnością oraz niepodejmowanie zatrudnienia przez opiekuna.

Zgodnie z Ustawą o świadczeniu wspierającym, świadczenie będzie wprowadzane etapami:

1 etap od 1 stycznia 2024 r. – o świadczenie będą mogły ubiegać się osoby, które uzyskają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na co najmniej 87 punktów.

2 etap od 1 stycznia 2025 r. – o świadczenie będą mogły ubiegać się osoby, które uzyskają decyzje ustalającą poziom wsparcia w przedziale od 78 do 86 punktów.

3 etap od 1 stycznia 2026 r. – o świadczenie będą mogły ubiegać się osoby, które uzyskają decyzję ustalająca poziom wsparcia w przedziale między 70 a 77 punktów.

Od powyższej zasady ustawodawca wprowadził jeden wyjątek - od 01.01.2024 o świadczenie wspierające będą mogły ubiegać się również osoby, które uzyskają mniej niż 87 punktów w skali potrzeby wsparcia, jeżeli  ich opiekun pobiera świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o ile spełnią inne warunki określone w ustawie o świadczeniu wspierającym.

Nie można jednocześnie pobierać świadczenia wspierającego oraz świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna.- więcej w pkt. II.7,8

Materiał przygotowany na podstawie  informacji uzyskanych z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej – Departament Polityki Rodzinnej oraz

Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1429)

tekst ustawy dostępny na stronie dziennikustaw.gov.pl/DU/rok/2023/pozycja/1429