1 października 2024 r. ruszy program Aktywny rodzic, który wprowadza nowe świadczenia dla rodzin. Wnioski o świadczenia z programu będzie można składać do ZUS od 1 października 2024 r.
Program obejmuje świadczenia:
- aktywni rodzice w pracy – nowe świadczenie („babciowe”),
- aktywnie w żłobku – zastąpi dofinansowanie do żłobka,
- aktywnie w domu – zastąpi rodzinny kapitał opiekuńczy.
W planach jest umieszczenie pierwszej informacji o programie na naszej stronie internetowej oraz uruchomienie linii tematycznej na infolinii ZUS od 8 lipca.
Naszą grupę docelową stanowią przede wszystkim rodzice i prawni opiekunowie dzieci do lat 3. Ze względu na jedno z nowych świadczeń, tzw. „babciowe”, które może obejmować swoim zakresem również babcie i dziadków.
Ma ułatwić rodzicom i opiekunom pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem i aktywizacją zawodową.
Kto może skorzystać z programu Aktywny Rodzic.
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic przysługują zamieszkałym w Polsce rodzicom i opiekunom dzieci do lat 3:
- obywatelom polskim,
- obywatelom UE/EFTA oraz Wielkiej Brytanii,
- pozostałym cudzoziemcom, o ile spełniają warunek legalnego pobytu w Polsce na podstawie karty pobytu z dostępem do rynku pracy albo na podstawie innego dokumentu potwierdzającego legalny pobyt i dostęp do rynku pracy.
Komu przysługuje świadczenie aktywni rodzice w pracy.
Świadczenie to przysługuje aktywnym zawodowo:
- rodzicowi (matce albo ojcu), z którym dziecko wspólnie mieszka i pozostaje na jego utrzymaniu,
- opiekunowi faktycznemu dziecka (czyli osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o jego przysposobienie),
- rodzinie zastępczej,
- osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka.
Co z obywatelami Ukrainy.
Świadczenie aktywni rodzice w pracy nie przysługuje obywatelom Ukrainy którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.
Na kogo przysługuje świadczenie.
Świadczenie aktywni rodzice w pracy przysługuje na każde dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia.
Dokładnie liczy się: od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko skończyło 12. miesiąc, do ostatniego dnia miesiąca przed tym, w którym dziecko skończy 36. miesiąc.
Świadczenie nie przysługuje, jeśli dziecko uczęszcza do żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna.
Co z dziećmi z niepełnosprawnością.
Świadczenie może być wyższe, jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Ważne! Do wniosku nie trzeba załączać tego orzeczenia, ponieważ ZUS pozyska dane z systemu prowadzonego przez Ministerstwo Rodziny (MRPiPS). We wniosku trzeba jednak podać numer tego orzeczenia (znajduje się jego w lewym górnym rogu) – razem z kropkami i ukośnikami.
Co z dziećmi w rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka
Na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka świadczenie aktywni rodzice w pracy przysługuje aktywnej zawodowo osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo aktywnej zawodowo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka [4].
Co z dziećmi w rodzinie zastępczej lub w rodzinnym domu dziecka
Na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka świadczenie aktywni rodzice w pracy przysługuje aktywnej zawodowo osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej albo aktywnej zawodowo osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka [4].
Jakie warunki dotyczące aktywności zawodowej uprawniają do świadczenia. Jakie rodzaje aktywności zawodowej uprawniają do świadczenia.
Świadczenie aktywni rodzice w pracy kierowane jest do aktywnych zawodowo rodziców. Mogą to być:
1. osoby objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, czyli:
- pracujące na podstawie umowy o pracę,
- wykonujące pracę nakładczą,
- pracujące na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące,
- prowadzące pozarolniczą działalność lub współpracujące przy jej prowadzeniu,
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,
- osoby duchowne,
- osoby pobierające stypendium: doktoranckie, sportowe, dla słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
- osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
2. osoby objęte ubezpieczeniem emerytalno-rentowym rolników ustawowo albo na wniosek przez co najmniej 12 miesięcy bez przerw;
3. pracownicy tzw. służb mundurowych, pracujący na podstawie stosunku służbowego (żołnierze zawodowi, policjanci, funkcjonariusze Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, sędziowie, prokuratorzy, aplikanci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury);
4. osoby, które pobierają:
- zasiłek macierzyński,
- zasiłek chorobowy (w tym zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego),
- zasiłek opiekuńczy,
- zasiłek wyrównawczy (w tym zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego),
- świadczenie rehabilitacyjne (w tym świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego),
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy na podstawie Kodeksu pracy
Ważne! Nie dotyczy to osób, które:
- pobierają zasiłek lub świadczenie po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego.
Jaki jest minimalny poziom aktywności zawodowej uprawniający do świadczenia.
Aby otrzymać świadczenie, trzeba wykazać minimalny poziom przychodów, od których opłacane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (minimalny poziom podstawy wymiaru składki). Dotyczy on osoby ubiegającej się o świadczenie oraz osoby, z którą wspólnie wychowuje dziecko.
Świadczenie aktywnie w żłobku
Komu przysługuje świadczenie
Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje:
1) rodzicom (matce albo ojcu)
2) opiekunowi prawnemu,
3) opiekunowi faktycznemu (czyli osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka),
4) innym osobom, którym sąd powierzył opiekę nad dzieckiem, czyli:
- rodzicom zastępczym,
- osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka,
- osobie sprawującej pieczę bieżącą nad dzieckiem powierzoną orzeczeniem sądu,
- osobie, która wystąpiła do sądu o przysposobienie dziecka i sąd powierzył jej opiekę do czasu zakończenia procesu adopcji,
- dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej,
- dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej,
- dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
- opiekunowi tymczasowemu (w przypadku obywateli Ukrainy).
Co z obywatelami Ukrainy
Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, jeżeli przebywali legalnie w Polsce jako osoby ze statusem „UKR” nieprzerwanie przez co najmniej 365 dni. Warunek ten dotyczy również dziecka obywatela Ukrainy, które ma status „UKR” (dot. obywateli Ukrainy, którzy mogą uzyskać prawo do tego świadczenia na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy).
Na kogo przysługuje świadczenie
Świadczenie przysługuje na dzieci, które uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego (znajdującego się w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych) lub są objęte opieką opiekuna dziennego (znajdującego się w wykazie opiekunów dziennych).
Informacje o okresie uczęszczania dziecka do placówki oraz kwocie miesięcznej opłaty za placówkę ZUS pozyska elektronicznie z rejestru żłobków oraz wykazu dziennych opiekunów prowadzonego przez MRPiPS oraz zasilanego danymi co miesiąc przez placówki.
Świadczenie przysługuje na dofinansowanie kosztów objęcia dziecka opieką w żłobku, klubie dziecięcym albo sprawowaną przez dziennego opiekuna. Zastąpi ono dotychczasowe dofinansowanie do żłobka, do którego prawo powstało przed 1 października 2024 r.
Świadczenie przysługuje do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata, a w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 4 lata.
Nie ma początkowego wieku dziecka, od którego przysługiwałoby świadczenie. Warunkiem jest uczęszczanie dziecka do placówki i potwierdzenie tego przez placówkę w rejestrze żłobków albo w wykazie dziennych opiekunów. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie.
Ile wynosi świadczenie aktywnie w żłobku
Świadczenie przysługuje w wysokości:
1) 1500 złotych miesięcznie na dziecko,
2) 1900 złotych miesięcznie – jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
– nie więcej jednak niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną, kwotę świadczenia ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy świadczenia. Nie może to być więcej niż wysokość przypadającej na danego rodzica miesięcznej opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Od świadczenia nie pobiera się:
- zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,
- składek na ubezpieczenia społeczne,
Świadczenie aktywnie w domu
Komu przysługuje świadczenie aktywnie w domu
Świadczenie to przysługuje:
- matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie mieszka i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, również w przypadku, gdy dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców [20],
- opiekunowi faktycznemu dziecka (czyli osobie, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka, jeśli dziecko to znajduje się pod opieką tej osoby).
Co z obywatelami Ukrainy
Świadczenie aktywnie w domu nie przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.
Na kogo przysługuje świadczenie aktywnie w domu
Świadczenie aktywnie w domu przysługuje na każde dziecko w rodzinie, które ma 12 miesięcy, a jeszcze nie skończyło 35. miesiąca życia.
Dokładnie liczy się: od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko skończyło 12. miesiąc, do ostatniego dnia miesiąca przed tym, w którym dziecko skończy 36. miesiąc. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie.
Od 1 października 2024 r. świadczenie aktywnie w domu zastąpi rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO). Ustawa Aktywny rodzic zawiera tzw. przepisy przejściowe, odnoszące się m.in. do osób, którym na 1.10.2024 r. przysługuje prawo do RKO.
Ile wynosi świadczenie
Świadczenie aktywnie w domu przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko, niezależnie od tego, czy dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności.
Świadczenie przysługuje na dziecko w pełnej wysokości także w przypadku, gdy prawo do świadczenia powstało w trakcie miesiąca. Np. w sytuacji, gdy dziecko zostało przyjęte przez opiekuna faktycznego na wychowanie w połowie lub pod koniec miesiąca.